Intercultural Philosophy projects and events

Venda: “Land van legenden”
Kunst en cultuur van een regio in het noorden van Zuid Afrika

Twee exposities in Amsterdam en in Zoetermeer:
Van augustus tot oktober 2005 werd in het Zuid Afrika Huis op de Herengracht in Amsterdam een expositie getoond van houtsnijwerk uit Venda. In het Venda gebied werden meer dan 40 kunstwerken van 13 kunstenaars verzameld, waaronder Richard Mangoma, Owen Ndou, Albert Munyai, Aswimpheli Magoro, Jackson Hlungwani, Avashoni Mainganye en de vermaarde Noria Mabasa.
De schilderes Friederike Kimmerle, die in Zoetermeer en op het Spaanse eiland La Palma woont en werkt, is bezig, in haar schilderijen een dialoog met de Venda kunst te voeren. Enkele van haar schilderijen uit dit werkgebied werden eveneens tentoon gesteld.
De expositie werd aangevuld met een collectie van kunsthandwerk uit Zuidelijk Afrika. Dit gebeurde om rekening te houden met het feit dat in Afrika kunst en kunsthandwerk (Arts and Craft) veelal samen worden aangeboden.
In de laatste week van de expositie werden door één van de Venda kunstenaars, Avashoni Mainganye, demonstraties gegeven van het vervaardigen van kunst en ook van het onderwijs aan leerlingen in de stijl van het land.
'Duze Nomshikashika - Een koor op zijn Zuid-Afrikaans' is bij de afsluiting van de expositie in het Zuid Afrika Huis opgetreden.

Van oktober tot december 2005 werd deze expositie met enkele aanvullende stukken getoond in het stadsmuseum op de Dorpsstraat in Zoetermeer.
De demonstraties van Avashoni Mainganye en het optreden van het koor 'Duze Nomshikashika' vonden in Zoetermeer gedurende de eerste week resp. bij de opening van de expositie plaats.
In verband met de Venda-expositie werd op 4 december 2005 in het stadsmuseum Zoetermeer een speciale Afrika-dag georganiseerd.

Korte informatie over het Venda gebied in Zuid Afrika:
Venda is een gebied in het noorden van de Republiek Zuid Afrika. Het maakt deel uit van de Limpopo provincie en strekt zich uit tot bijna aan de grens van Zimbabwe. Ten oosten wordt de grens gevormd door het noordelijke gedeelte van het Nationale Kruger Park met zijn indrukwekende ‘wildlife’. Het intrigerend mooie landschap wordt bepaald door het Zoutpans gebergte, dat van oost naar west door het hele gebied heen loopt. Ten zuiden van deze bergketen is er gedurende de twee regentijden voldoende neerslag voor een rijke vegetatie en allerlei vormen van landbouw: Men spreekt ook van ‘het groene dal’; daarin vindt men mango- en avocado-plantages, thee-plantages en ook veehouderij en het verbouwen van graan en groenten. Ten noorden van de Zoutpansberg is het zeer droog; de vegetatie is schraal en de mensen hebben de grootste moeite zich door het houden van geiten en wat tuinbouw langs de rivieren in leven te houden. In de omgeving van enkele hete bronnen zijn wat kleinere toeristische centra.
De mensen van Venda, de VhaVenda, zijn vele generaties terug vanuit het noorden het huidige woongebied binnen getrokken. Zij zijn volgens de geschiedenis van hun migratiebewegingen uit het gebied van de Grote Meren (Malawi-, Tanganyika-, Victoriameer) afkomstig. In een meer recente periode hebben de VhaVenda langdurig en met succes tegen de uit het zuiden oprukkende Boeren gevochten. Gedurende de periode van de apartheid was Venda een zogenaamd homeland en had binnen Zuid Afrika de status van een eigen republiek, met als hoofdstad Thohoyandou. De tot werken geschikte mannen waren vaak lange tijd afwezig om in de mijnen bij Johannesburg en de bijbehorende industrie onder erbarmelijke omstandigheden te werken.
Een naar verhouding groot gedeelte van de bevolking is gekerstend. Naast de kerken die door Europese missionarissen zijn opgericht, zijn het overwegend gemeenten met een charismatisch karakter die bij de ‘Pinksterbeweging’ horen of daarop lijken. Maar ook de traditionele Afrikaanse religies zijn nog springlevend en hebben zich vaak met opvattingen van het christelijke geloof gemengd. “Venda magie is erg machtig”, zeggen de VhaVenda vaak. Het Funduzi-meer, waarvan men zegt dat daarin veel mensen na hun dood als vissen verder leven, en het dichtbij gelegen bos, waarin de leiders en machtige koningen van de VhaVenda begraven zijn, zijn voor alle bewoners van het Venda gebied heilige plaatsen. Vissen en slangen spelen in de religieuze voorstellingswereld van de VhaVenda een belangrijke rol. De gemeenschapszin is sterk ontwikkeld en staat de mannelijke leiders van de families, clans en dorpen en vooral de koningen een sterke machtspositie toe. Dat betekent echter niet, dat niet ook de vrouwen die voor het familieleven en de familie-economie verantwoordelijk zijn met veel zelfbewustzijn optreden.
Religieuze voorstellingen zoals vissen en slangen, ook een mengeling van traditionele en christelijke motieven, scènes van saamhorigheid en van het vasthouden aan de traditionele waarden, bewondering voor de schoonheid van vrouwen en strijd tegen hun achtergestelde positie, maar ook planten en dieren of het lot van een ten onrechte veroordeelde gevangene, zijn geliefde motieven van het houtsnijwerk. De vorm van boomstammen en takken, zoals die in de natuur gevonden worden, blijkt vaak in de kunstwerken goed herkenbaar te zijn. Naast de sterk expressieve vormen is ook de structuur van het hout, vooral van het vaak gebruikte tweekleurige hout, zeer karakteristiek voor de vele kleine, grotere en gedeeltelijk zelfs monumentale houten beelden. Verder worden erg mooie gebruiksvoorwerpen uit hout en keramiek geproduceerd. En er zijn enkele centra van weefkunst waar stoffen en kleren met duidelijk Afrikaanse, maar toch ook zeer bijzondere motieven en kleuren van de VhaVenda worden gemaakt.
De filosofie van de VhaVenda is nog weinig onderzocht. Er zijn studies van hoogleraren en docenten van de University of Venda over filosofie in spreekwoorden en over volksverhalen. Bij de laatstgenoemden zijn de ‘ngani’ bijzonder interessant. Dat zijn verhalen die vrouwen aan vrouwen vertellen en die op de dierfabels van Aisopus lijken. Bij de VhaVenda komen er weliswaar ook mensen in voor. Vaak genoeg drukken zij een verstopte kritiek op de maatschappelijke verhoudingen uit, vooral op de dominante positie van de mannen. De filosofie in spreekwoorden kan met behulp van de volgende voorbeelden verduidelijkt worden. Veel gebruikt en zeer karakteristiek is het voorbeeld: “De mens is als een olifant, hij eet veel bomen.” Ten eerste wordt daarin de afhankelijkheid van de mens van een grote hoeveelheid en verscheidenheid van voedsel gezien, verder ook een toespeling op de vele seksuele partners die de VhaVenda-mannen vaak hebben, en uiteindelijk in een algemene en zelfs universele zin een verwijzing naar de kracht van de mens, die in zijn slimheid ligt en in de bekwaamheid, uit vele mogelijkheden te kunnen en te moeten kiezen. Een diepe filosofische wijsheid ligt ook in het Venda-spreekwoord: “De mond is luider dan de grote drum” en in de gelaagde duiding ervan. Hier wordt op een aanschouwelijke en geconcentreerde manier tot uitdrukking gebracht, dat de menselijke taal ‘van mond tot oor’ superieur is aan de uit de verte te beluisteren boodschappen van de drum, omdat zij een intiemere en meer gedifferentieerde communicatie mogelijk maakt. De mond is echter ook machtiger dan de grote drum, omdat de mensen niet alleen taal hebben om boodschappen over te brengen, maar in wezenlijk opzicht ook taal zijn, doordat zij met elkaar spreken en naar elkaar luisteren kunnen.

Venda art @ Galerie-Inter's

Catalogus van de exposities in het Zuidafrikahuis te Amsterdam en in het stadsmuseum te Zoetermeer

Venda: “Land van legenden”

Kunst en cultuur van een regio in het noorden van Zuid Afrika

Een expositie in het stadsmuseum Zoetermeer

Hier volgen enkele gegevens over de expositie in Zotermeer:

Op donderdag 27 oktober om 16.30 uur vond in het stadsmuseum de opening plaats. Hierbij was een vertegenwoordiger van de Ambassade van Zuid Afrika aanwezig.
Op zaterdag 29 oktober gaf Avhashoni Mainganye een cursus in het maken van houtsnijwerk in de stijl van de regio. Hiervoor moest men zich aanmelden bij het stadsmuseum. De aanwezigheid van deze kunstenaar uit Venda werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Prins Claus Fonds.
Op 4 december 2005 maakte de Venda-expositie deel uit van een door het stadsmuseum Zoetermeer georganiseerde speciale Afrika-dag.

Afb. van twee kunstenaars: Jackson Hlungwani en Aswimpheleli Magoro

Korte informatie over de cultuur van het Venda gebied in Zuid Afrika

Venda is een gebied in het noorden van de Republiek Zuid Afrika. Het maakt deel uit van de Limpopo provincie en strekt zich uit tot bijna aan de grens van Zimbabwe. Ten oosten wordt de grens gevormd door het noordelijke gedeelte van het Nationale Kruger Park met zijn indrukwekende ‘wildlife’. Het intrigerend mooie landschap wordt bepaald door het Zoutpans gebergte, dat van oost naar west door het hele gebied heen loopt. Ten zuiden van deze bergketen is er gedurende de twee regentijden voldoende neerslag voor een rijke vegetatie en allerlei vormen van landbouw: Men spreekt ook van ‘het groene dal’; daarin vindt men mango- en avocado-plantages, thee-plantages, akkers met graan en groenten en ook veehouderij. Ten noorden van de ‘Zoutpansberg’ is het zeer droog; de vegetatie is schraal en de mensen blijven in leven door het houden van geiten en wat tuinbouw langs de rivieren. Bij het binnenkomen in het Venda-gebied op de N1 voorbij de kreeftskeerkring naast de grote weg en in de omgeving van enkele hete bronnen zijn toeristische centra. Ondanks zijn fascinerend landschap is het Venda-gebied nog weinig bekend in de wereld.

De mensen van Venda, de VhaVenda, zijn vele generaties geleden vanuit het noorden gekomen. Zij zijn volgens de geschiedenis van hun migratiebewegingen uit het gebied van de Grote Meren (Malawi-, Tanganyika-, Victoriameer) afkomstig. Meer recentelijk hebben de VhaVenda langdurig en met succes tegen de uit het zuiden oprukkende Boeren gevochten. Gedurende de periode van de apartheid was Venda een zogenaamd homeland en had binnen Zuid Afrika de status van een republiek, met als hoofdstad Thohoyandou. De voor werken geschikte mannen waren vaak lange tijd afwezig om in de mijnen en de bijbehorende industrie rondom Johannesburg onder erbarmelijke omstandigheden te werken. De herinnering aan deze tijd is in de kunstwerken vaak nog levend (zie hieronder in de lijst van de kunstwerken in de expositie I,2: ‘Gevangene’).

Een naar verhouding groot gedeelte van de bevolking is gekerstend. Naast de kerken die door Europese missionarissen zijn opgericht, zijn het overwegend gemeenten met een charismatisch karakter die bij de ‘Pinksterbeweging’ horen of daarop lijken. Maar ook de traditionele Afrikaanse religies zijn nog springlevend en hebben zich vaak met opvattingen van het christelijke geloof gemengd. “Venda magie is erg machtig”, zeggen de VhaVenda vaak. Het Funduzi-meer, waarvan men zegt dat daarin veel mensen na hun dood als vissen verder leven, en het dichtbij gelegen bos, waarin de leiders en machtige koningen van de VhaVenda begraven zijn, zijn voor alle bewoners van het Venda gebied heilige plaatsen. Vissen en slangen spelen in de religieuze voorstellingswereld van de VhaVenda een belangrijke rol. ‘Vissen’ en ‘slangen’ zijn ook vaak onderwerp van kunstuitingen (zie IV, 1; VI, 1; IX, 1 en2; XIV, 3).

De gemeenschapszin is sterk ontwikkeld en kent de mannelijke leiders van de families, clans en dorpen en vooral de koningen een sterke machtspositie toe. Dat betekent echter niet, dat niet ook de vrouwen die voor het familieleven en de familie-economie verantwoordelijk zijn heel zelfbewust optreden. Veel kunstwerken geven de gemeenschapszin weer (bijvoorbeeld II, 3: ‘Samen zijn we sterk’) of kiezen partij voor de emancipatie van vrouwen (I, 1: ‘Dames eerst’, III, 2: ‘Vrouw in strijd tegen de armoede’, IV, 2: ‘50/45’, XVI, 1 en 2: ‘Vrouw in vrolijke stemming’ en ‘vrouw in droevige stemming’).

De vorm van boomstammen en takken, zoals die in de natuur gevonden worden, blijkt vaak in de kunstwerken goed herkenbaar te zijn. Naast de sterk expressieve vormen is ook de structuur van het hout, vooral van het vaak gebruikte tweekleurige hout, zeer karakteristiek voor de vele kleine, grotere en gedeeltelijk zelfs monumentale houten beelden. Verder worden erg mooie gebruiksvoorwerpen uit hout en keramiek geproduceerd. En er zijn enkele centra van weefkunst waar stoffen en kleren worden gemaakt, die duidelijk een algemeen Afrikaanse design vertonen en toch ook zeer karakteristiek zijn voor Venda.

De filosofie van de VhaVenda is nog weinig onderzocht. Er zijn studies van hoogleraren en docenten van de University of Venda over filosofie in spreekwoorden en over volksverhalen. Bij de laatstgenoemden zijn de ‘ngani’ bijzonder interessant. Dat zijn verhalen die vrouwen aan vrouwen vertellen en die op de dierfabels van Aesopus lijken. In de fabels van de VhaVenda verhalenvertellers komen echter ook mensen voor. Vaak genoeg drukken zij een verborgen kritiek op de maatschappelijke verhoudingen uit, vooral op de dominante positie van de mannen. Voor de filosofie in spreekwoorden zijn vele voorbeelden te geven, waar een gelaagde uitleg voor nodig is.

Kunstwerken in de expositie

I. Richard Mangoma, Muledane

1. Dames eerst, 2003, € 280

(verkocht)

Traditionele achtergrond: In traditionele Venda gemeenschappen zijn vrouwen erg achtergesteld, ook al hebben zij hun eigen onafhankelijke taken in de familie en in de kleine economie. De kunstenaar wil helpen, de positie van vrouwen te verbeteren.

2. Gevangene, 2003, € 190

Traditionele achtergrond: Gedurende de apartheid werden zwarte mensen vaak zonder redenen in de gevangenis gegooid. De herinnering hieraan wordt levend gehouden.

3. Ga door, 2003, € 700

(verkocht)

Traditionele achtergrond: De traditionele levensstijl wordt bedreigd door het proces van modernisering. De wens om de traditionele waarden vast te houden is echter sterk aanwezig.

4. Laat hen rusten, 2005, € 500

Traditionele achtergrond: Ook in de Bijbel is te lezen, dat het van groot belang is, de overledenen te laten rusten. Anders zouden hun geesten lastig kunnen worden.

II. Owen Ndou, Hamutsha

1.Vrouw achterover buigend, 2003, € 40 (verkocht)

Artistieke achtergrond: Mooie blote vrouw in een verleidelijke houding

2. Wandelend meisje, 2003, € 90

Traditionele achtergrond: De mensen in Venda moeten vaak lange afstanden lopen, omdat er weinig openbaar vervoer is. Vooral meisjes en vrouwen komen veelal van verre gelopen om water of hout voor het vuur te halen.

3. Samen zijn we sterk, 2004, € 800

(verkocht)

Traditionele achtergrond: De gemeenschapsgeest is bijzonder belangrijk voor het leven en denken in Afrika. In een gebied in het Zuidoosten van Tanzania wordt de gemeenschapsgeest uitgedrukt door Makondes, dat zijn torens van mensen. Dit werk is als het ware een liggende Makonde.

III. Aphapfani Alex Muambadzi, Hamutsha

(Een leerling van Owen Ndou)

1. Vrouw in staande houding, 2003, € 70 (verkocht)

Artistieke achtergrond: Een mooi beeld van een blote zwarte vrouw. Het hout van heldere kleur verbergt, bewust of niet bewust, de kleur van haar huid.

2. Vrouw in strijd tegen de armoede, 2003, € 75

Traditionele achtergrond: Een van de grootste problemen in Afrika is de armoede. Deze vrouw strijdt tegen de armoede, voor zichzelf en voor haar familie.

IV. Albert Munyai, Pile

1. Grote vis, 2003, € 500

(verkocht)

Tradionele achtergrond: Vissen spelen een belangrijke rol in de mythologie van de Vhavenda. Men gelooft dat in het heilige Funduzi-meer mensen na hun dood als vissen verder leven.

2. 50/45, 2003, € 80 (verkocht)

Traditionele achtergrond: De kunstenaar geeft bewust de vrouw een superieure positie ten opzichte van de man om tegen de achtergestelde positie van de vrouwen in te gaan.

3. Man uit Venda, 2003, € 50

Artistieke achtergrond: De figuren op een stok (zie ook IV, 4) kunnen vóór een deur of ingang als een soort totempaaltje in de grond worden gezet.

4. Vrouw uit Venda met een baby, 2003, € 60

(verkocht)

Traditionele achtergrond: Het is een bekend verschijnsel dat de Afrikaanse vrouwen hun kleine kinderen op hun rug dragen om zo min mogelijk hinder te ervaren bij hun werk.

5. Hoofdsteun met vlinders en Mopani-rupsen, 2005, € 150

Traditionele achtergrond: Chiefs en familiehoofden gebruiken dit soort hoofdsteun. De vlinders verpoppen zich tot Mopani-rupsen, een geliefd eiwitrijk voedsel.

6. Vluchtelingen, 2004, € 180

Actuele achtergrond: De problemen van vluchtelingen zijn in Afrika uiteraard levensgroot.

V. Thomas Khorombi, Raliphaswa

(Leerling van Paul Thavhana)

1. Grote wortel, 2003, € 900

Artistieke achtergrond: Paul Thavhana en zijn leerlingen gebruiken veelal wortelhout om er kunstwerken van te maken. De grote wortel heeft een bijzonder grillige vorm en is rijk aan versieringen.

2. Bloem, 2003, € 70

Artistieke achtergrond: Het zwarte hout heeft de vorm van een bloem. Daaraan wordt weinig veranderd. Wel worden veel versieringen aangebracht.

3. Vrouw met paard, 2003, € 80

Artistieke achtergrond: Het stuk is uit zebra-hout (zwart-wit). Op de achterkant is als één van de versieringen een vrouw met een paard aangebracht.

VI. Israel Thavhana, Raliphaswa

(Zoon en leerling van Paul Thavhana)

1. Slang, 2003, € 95

Traditionele achtergrond: Behalve vissen zijn slangen erg belangrijk in de Venda-mythologie. Men neemt aan dat slangen bijzonder slim zijn en hun slimheid kunnen doorgeven aan mensen.

VII. Aswimpheleli Magoro, Muledane

1. Zwarte vogel, 2003, € 350 (verkocht)

Artistieke achtergrond: Het zwart-witte zebrahout en de natuurlijke vorm van het stuk hout zijn bijzonder belangrijk voor dit kunstwerk. De kunstenaar tracht tot abstracte vormen te komen om zijn artistieke voorstellingen weer te geven.

VIII. Jackson Hlungwani , Riverplaats

1. Een vrolijke duivel, 1998, (niet te koop)

Artistieke achtergrond: De kunstenaar verbindt op een humoristische manier traditioneel-mythologische en christelijke motieven. Het hout wordt zo veel mogelijk in zijn oorspronkelijke vorm gelaten.

2. Duif, 1998, (niet te koop)

Artistieke achtergrond: De vorm van de duif wordt door kleine veranderingen aan het stuk hout zichtbaar gemaakt.

3. De verzoening van Kain en Abel, 2005, € 550

Traditionele achtergrond: Dat Kain zijn broer Abel niet vermoordt, zoals in de Bijbel, maar zich met hem verzoent, spreekt voor de verzoeningsgezindheid van Zuid Afrikaanse mensen. Dit bleek ook bij de ‘Waarheids- en Verzoeningscommissie’ onder het voorzitterschap van Bisschop Tutu. De kunstenaar verbindt ook hier Bijbelse voorstellingen met het inheemse denken.

IX. Ralph Hlungwani, Riverplaats

(Leerling en kleinzoon van Jackson Hlungwani)

1. Vis, 2003, € 50

(verkocht)

Traditionele achtergrond: Jackson H. en zijn studenten denken bij vissen ook aan het Bijbelse verhaal van Jonas in de buik van een walvis. Dit verhaal is voor hen als het ware een bewijs dat mensen hun levens in vissen en als vissen kunnen voortzetten.

2. Haai, 2003, € 30 (verkocht)

Artistieke achtergrond: Dit stuk is één van de voorbeelden dat het hout bij het maken van het kunstwerk zo veel mogelijk in zijn natuurlijke vorm wordt gebruikt.

X. Thomas Hlungwani, Riverplaats

(Leerling en kleinzoon van Jackson Hlungwani)

1. Drager van het kruis, 2002, € 90

Traditionele achtergrond: De kunstenaar is deels door christelijke motieven beïnvloed. Hij laat het hout in zijn ruwe vorm.

XI. David M. Murathi, Tshakuma Diambele

1. Moeder en kind in een tijd van oorlog, 2003, € 280

Traditionele achtergrond: Dit kunstwerk vormt een kritiek op de vele oorlogen op het Afrikaanse continent. Het laat zien dat vrouwen en kinderen daardoor het zwaarst worden getroffen.

2. Onschuldig meisje, 2004, € 120

Traditionele achtergrond: In moeilijke tijden is het belangrijk dat in de traditionele gemeenschappen onschuldige meisjes beschermd worden.

3. Engel van barmhartigheid, 2004, € 150

Traditionele achtergrond: Vrouwen zijn voor de kunstenaar symbolen van goedheid en van hoop.

4. Gevoelens van pijn gedurende de zwangerschap, 2004, € 130

Traditionele achtergrond: De kunstenaar heeft eerbied voor het zware lot van vrouwen gedurende de zwangerschap.

5. Danseres, 2004, € 190

(verkocht)

Artistieke achtergrond: Dansend laat deze vrouw zien hoe mooi zij is.

6. Domba beeld, 2004, € 160 (verkocht)

Traditionele achtergrond: Domba is de samenvatting van de regels van de Venda-cultuur. Een Domba beeld wordt gebruikt wanneer meisjes en jongens tijdens het initiatieproces deze regels moeten leren.

XII. Avhashoni Mainganye, Thohoyandou

Persoonlijke achtergrond: Avashoni Mainganye heeft goede contacten met vrijwel alle kunstenaars in Venda en geeft lessen in beeldende kunst aan het Centrum voor Kunst en Cultuur in Thohoyandou, de hoofdstad van Venda.

1. Roofvogel, 2003, € 350

Artistieke achtergrond: De oorspronkelijke vorm van het hout wordt door de kunstenaar op een zeer expressieve manier gebruikt.

2. Liefde en vrede, 2001, € 1200

(verkocht)

Artistieke achtergrond: Een kunstwerk met een bijzondere symbolische lading. Het stuk is technisch heel goed afgewerkt.

3. Wa thinta abafazi wa thinta imo, 2001, € 100

Artistieke achtergrond: De ruwe vorm wordt in dit kunstwerk verbonden met sterke expressiviteit.

4. Oversteken, 2000, € 200

Traditionele achtergrond: Dat een mens bij het oversteken van een rivier een zware op zijn schouders draagt, kan ook symbolisch worden geduid.

5. Nyamulambilu, 2001, € 250

Artistieke achtergrond: Het ruw gelaten stuk hout vertoont een enorme dynamiek.

6. De waarzegger 1, 2000, € 250

Traditionele achtergrond: Waarzeggers spelen een belangrijke rol in de traditionele Venda samenleving, evenals genezers. Beide functies samen worden door ‘sangoma’s’ beoefend.

.7. De waarzegger 2, 2001, € 250

Artistieke achtergrond: Dat het om een bijzondere persoon met een belangrijke boodschap gaat, wordt hier, evenals bij waarzegger 1, door de asymmetrische vorm uitgedrukt.

XIII. N.S. Malange, Thohoyandou

(Leerling van Avhashoni Mainganye)

1. Model, 2005, € 200

Traditionele achtergrond: Deze vrouw presenteert traditionele kleding. Zij is een ‘makazi’ (zuster van de vader) en speelt een belangrijke rol in de familie. Zij is tevens lelijk en trots, dat wil zeggen, zij wil niet aan een Westers schoonheidsideaal voldoen.

XIV. John Baloyi, Riverplaats

1. Geest, 2004, € 90

Traditionele achtergrond: De betekenis van de geesten van voorouders is in Venda – en in heel Afrika bezuiden de Sahara – enorm groot. Er zijn goede en kwade geesten. Zij hebben invloed op het leven van de mensen. Het is belangrijk dat de voorouders in ere worden gehouden en de verhouding tot de geesten in balans is.

2. Blinde vrouw, 2005, € 200

Traditionele achtergrond: Een vrouw die blind is geboren, heeft een gelukkige gelaatsuitdrukking en zij dankt God dat zij er is. Dit maakt duidelijk wat de ‘vreugde van het bestaan’ betekent, die voor het Afrikaanse leven en denken zo karakteristiek is.

3. Gulzige vis, 2005, € 300

(verkocht)

Traditionele achtergrond: Er zijn goede en kwade geesten; zo zijn er ook onder de vissen, die een plaats bieden voor het verder leven van overleden mensen, goede en vreedzame en ook kwade en gulzige.

XV. Collin Baloyi, Riverplaats

(Jongere broer en leerling van John Baloyi)

1. Omhelzend paar, 2004, € 30

Artistieke achtergrond: De jonge kunstenaar werkt bewust met eenvoudige middelen om zijn voorstelling uitdrukking te geven.

2. Staand meisje, 2004, € 25

Artistieke achtergrond: Het jonge meisje met een opwaaiend rokje is met eenvoudige artistieke middelen weergegeven.

XVI. Noria Mabasa, Hamutsha

1. Vrouw in vrolijke stemming, Aardewerk, 2004, € 250

(verkocht)

Traditionele achtergrond: De beroemde Noria Mabasa maakt veel beelden van vrouwen. Dit is een onderdeel van de strijd om voor vrouwen een meer gelijkwaardige plaats te veroveren in de maatschappij van de Vhavenda.

2. Vrouw in droevige stemming, Aardewerk, 2004, € 80

(verkocht)

Traditionele achtergrond: Ondanks de meestal vrolijke gelaatsuitdrukking van de mensen in Afrika, zijn er – met name door de achtergestelde positie van vrouwen – ook situaties die een droevige stemming veroorzaken.